Krijg je het benauwd door astma of allergie?

We ademen zo’n zestien keer per minuut. Dit betekent dat je longen bijna 25.000 keer per dag lucht naar binnen trekken, zuurstof aan je bloed toevoegen en koolstofdioxide uitstoten. Meestal gaat ademen onbewust, een teken dat alles goed gaat. Soms zijn we ons wel bewust van onze ademhaling, bijvoorbeeld door het lezen van deze tekst. Maar sommige mensen ervaren ademen regelmatig als een loodzware opdracht.

Moeilijk kunnen ademhalen is heel beangstigend. Wie er last van heeft zal vaak een extra inspanning doen en kan daardoor te veel zuurstof binnenkrijgen. Dit wordt hyperventilatie genoemd, letterlijk: overmatige (=hyper) ademhaling (=ventilatie). Hierdoor kun je duizelig worden, een prikkelend gevoel krijgen in je vingers of zelfs flauwvallen. Wie regelmatig merkt dat ademhalen een opgave is, kan best naar de huisarts gaan. De kans bestaat dat je last hebt van astma of allergie.

Wat is astma?

Astma is een chronische ontsteking van de luchtwegen. Dit kan ontstaan doordat prikkels een reactie kunnen veroorzaken in de neus, de bovenste luchtwegen. Deze staan in contact met de onderste luchtwegen en op deze manier kan er een ontsteking ontstaan in de longen.

De luchtwegen zijn hierdoor prikkelbaarder en als gevolg hiervan zullen de luchtwegen vernauwen en samentrekken bij bepaalde prikkels die bij andere mensen geen reactie veroorzaken. Hierdoor kan er onder andere kortademigheid, een piepende en fluitende ademhaling en hoesten optreden.

Soms is zo’n prikkel een allergie, vaak ook niet. Een allergische prikkel kan zijn: de pollen, huisstofmijt, huidschilfers van dieren… dit zijn allergenen die we inademen. Tabaksrook, uitlaatgassen, inspanningen, koude lucht, mist infecties zoals een griep... zijn voorbeelden van niet-allergische prikkels. Astma begint meestal in de kindertijd, maar kan op elke leeftijd ontstaan.

Erfelijk belast met astma?

Astma komt in sommige families meer voor dan in andere. Er speelt dus wel degelijk een erfelijke factor mee. Ouders met astma of allergie geven dit in een kwart van de gevallen mee aan hun kinderen. Astma kan ook ontstaan zonder erfelijke factor bij vroeggeboren kinderen of kinderen van ouders die rookten tijdens de zwangerschap. Bij volwassenen kan astma ontstaan na een longziekte of beroepsmatige blootstelling aan giftige stoffen, bijvoorbeeld in de verfindustrie. Zowel erfelijkheid als omgevingsfactoren hebben dus invloed op astma.

Wat is allergie?

Astma en allergie hebben vaak zeer gelijkaardige symptomen. Als je allergisch bent, ben je overgevoelig voor bepaalde stoffen (allergenen) in je omgeving. Je lichaam denkt verkeerdelijk dat deze stof schadelijk is en probeert zich te verweren door antistoffen aan te maken. Soms gebeurt dat onmiddellijk, soms pas na enkele uren. Je hele lichaam kan allergische reacties vertonen, dus ook je luchtwegen. Dit kan de ademhaling moeilijker maken, doordat de luchtwegen vernauwen.

Het verschil tussen allergie en astma is vaak niet zo duidelijk. Bovendien kan astma uitgelokt worden door een allergische reactie. Laat je ademhalingsproblemen bekijken door een dokter en ga zeker niet zelf diagnoses stellen of medicatie uitproberen.

Hoe stelt de dokter de juiste diagnose?

Een keertje wat moeilijker kunnen ademen, is geen reden tot paniek. Probeer je ademhaling onder controle te krijgen door rustig in te ademen, een paar tellen je adem vast te houden en langzaam uit te ademen. Meestal gaat zo’n eenmalige bui snel over. Komt dit echter meermaals per week voor, word je duizelig of gaat je hart sneller slaan, raadpleeg dan een arts. Is tijdens zo’n aanval stappen of praten moeilijk of worden je vingertoppen of lippen blauw, laat je dan zo snel mogelijk naar de spoedafdeling brengen of bel een ambulance.

De huis- of spoedarts zal in de eerste plaats je longen beluisteren met een stethoscoop en een zogenaamde piekstroommeting uitvoeren. Voor dit onderzoek moet je zo krachtig mogelijk in een toestel blazen. De dokter kan bij twijfel ook vragen om dit apparaat mee te nemen naar huis en zelf een aantal keer per dag te meten, voor of na een zware inspanning. Een röntgenfoto kan andere aandoeningen uitsluiten.

Om het verschil te zien tussen astma en allergie kan naast een bloedtest of provocatietest ook een huidpriktest gedaan worden. Hier maakt de dokter oppervlakkige krasjes in je huid en druppelt daar geconcentreerde hoeveelheden van stoffen in waaraan je mogelijks allergisch bent. Na één of meerdere dagen ziet de arts goed welke krasjes reageerden.

Indien er geen allergie blijkt uit de test, kan er een ademhalingstest of spirometrie gedaan worden. Deze test gaat de luchtvernauwing of de obstructie meten. Daarna worden er geneesmiddelen gegeven om de luchtwegen te verwijden (broncholidatoren), hierna wordt de spirometrie opnieuw uitgevoerd om te zien of de obstructie verminderd is. Deze test kan de diagnose van astma ondersteunen of ontkrachten.

Traitement

De eerste basis van de behandeling van astma is de allergenen/prikkels te vermijden. Daarnaast kunnen er ontstekingsremmende geneesmiddelen en/of inhalatiecorticosteroïde en/of luchtwegenverwijdende geneesmiddelen (bronchodilatoren) worden voorgeschreven. Dit in eerste instantie om de chronische ontsteking onder controle te houden en anderzijds om de luchtwegen te verwijden.

Bronchodilatoren zijn vaak de eerste stap, omdat ze de luchtwegen meteen verwijden. Ze nemen echter de oorzaak niet weg. Langduriger behandelingen bestaan vaak uit corticosteroïden. Dit is de benaming van medicijnen die bestaan uit cortisol en steroïden. Cortisol is een hormoon dat de je lichaam automatisch aanmaakt, meer bepaald in de bijnierschors. Dit hormoon regelt de vochtophoping in je lichaam, helpt het immuunsysteem en vecht tegen ontstekingen of allergische reacties. Steroïden zijn ook hormonen, ook van nature aanwezig in het lichaam. Zij versterken de andere hormonen en helpen daardoor lichaamsfuncties mee regelen. De corticosteroïden werken chronisch tegen ontsteking. Je moet ze wel langdurig gebruiken om effect te ondervinden.

Wat kan ik zelf doen?

Wil je toch iets doen om je longen preventief gezond te houden of de klachten wat te verminderen?

• Vermijd in de eerste plaats alle uitlokkende factoren.
• Reinig en verlucht je huis goed, gebruik matras- en kussenbeschermers om stof en huisstofmijt zo veel mogelijk te elimineren.
• Probeer ook je longen te ontzien: roken kan astma-aanvallen uitlokken.
• Beweeg een halfuur per dag om je ademhaling te verbeteren, je longinhoud te vergroten en de spieren rond je luchtwegen te trainen.
• In de apotheek of thuiszorgwinkel kun je een luchtbevochtiger huren. Zo kun je uitgebreid testen of het voor jou een verschil maakt.
• Slaap voldoende. Tijdens je slaap moeten je longen minder hard werken en gun je je lichaam de rust om te herstellen.
• Bereid je voor op het doktersbezoek. Noteer je klachten dag per dag. Schrijf er ook het tijdstip bij, de duur van de aanval en waar je mee bezig was toen het begon. Noteer alle klachten die je op dat moment ervaart.